Antonio tümü üzerindeki siyasal ve kültürel hegemonyas?
Antonio Gramsci (1891-1937) Louis Althusser (1918-1990) gibi, saltekonomik alt yap? üzerine yo?unla?arak yap?lan analizlerin, üst yap?n?ni?leyi?ini, ideolojinin etki boyutunu tam olarak aç?klamayaca??ndan hareketle,üst yap? kurumlar?n?n görece özerkli?ini gündeme getirmi? olup, devletin zoradayal? iktidar?n? vurgulamak yerine, ikincil konumdakilerin sisteme olanr?zas?n? sürekli biçimde kazan?lmas?n? ve yeniden kazan?lmas?n? içeren’hegemonya’ kavram? üzerinde durmu?tur. Ona göre alt ve üst yap?n?n bütünüanlam?na gelen “tarihsel blok”, hem toplumsal üretim ili?kilerini hem deüstyap?n?n karma??k bütününü yans?t?r.
Bir s?n?f?n, toplumun tümü üzerindekisiyasal ve kültürel hegemonyas? olarak nitelenen sivil toplum, Gramsci’nin’tarihsel blok’unun dü?ünsel ve etik boyutudur. Sivil toplumun ku?att??? alanideolojinin alan?d?r (Özbek, 2003: 145). Devlet ve ekonomi aras?ndaki tüm arac?kurumlar bu kavramla somutla??r. Medya, kilise, aile, anaokulu gibi. Bunlarbireyleri egemen iktidara bask?dan çok r?za ile ba?layan hegemonik ayg?tlard?r. Gramsci’de hegemonya ideolojiyi de kapsayan ancak ona indirgenemeyendaha geni? bir kategoridir. Bir egemen s?n?f kendi iktidar? için gerekli r?zay?ideolojik araçlar ile sa?layabilir.
Hegemonya ise ekonomik olmaktan çok, siyasibir biçim alabilir. ?deolojinin Althusser’in belirtti?i gibi kendisinigizleyerek i?lemesi, do?alla?mas? ve otomatikle?mesi, Gramsci’ye göre ortakduyu haline getirilir (Fairclough, 2003: 171). Hegemonya ile ideoloji kavram?geni?lemi?, zenginle?mi? ve soyut olan ideoloji kavram?na maddi bir yap? vesiyasi kesinlik kazand?rm??t?r. Louis Althusser de bu ba?lamda ideolojiyi mirasalm??t?r. ?kisi de kapitalist toplumlarda, toplumsal iktidar?n, iktidar?n?bask?c? olmayan araçlarla sürdürmesinde ideolojinin önemini vurgularlar.
Egemeniktidar?n, kendi yönetimi için hâkimiyeti alt?ndaki insanlar?n r?zas?n?sa?lamak amac?yla ba?vurdu?u pratik stratejiler alan? olan hegemonya sadecekapitalizme özgü de?ildir. Her siyasi yönetim biçimi için geçerlidir. Ancakkapitalist toplumlarda r?za ve bask? aras?ndaki denge birinciden yanakaymaktad?r. ?iddete ba?vuruldu?unda ise devlet ideolojik güvenirli?ini aç?kçayitirmektedir. ?ktidar do?alla?m?? ve toplumsal ya?am?n içine yay?lm??t?r.
Kapitalist toplumlarda her birey kendi ç?karlar? pe?inde ko?an görünü?te özerkbireyler oldu?undan siyasi denetimin kurulmas? için yönetilenlerin, söz konusudü?ünceyi içselle?tirmeleri, kendilerinin k?lmalar? ve her yere ta??malar?gerekir (Eagletton, 2005: 168).
